Ямар толь бичиг хамгийн сайн бэ?
Гадаад хэл суралцаж байгаа хүний хувьд толь бичиг хамгийн дотны нөхөр нь болж байдаг. Миний хувьд “Хятад монгол толь бичиг”, “Монгол хятад толь бичиг”, “Япон монгол толь бичиг” зэрэг толь зүйн бүтээл туурвисан болохоор энэ талаар ярих зүйл бишгүй байх нь ойлгомжтой. Би анх гадаад хэлийг сурч байх үедээ зуу мянган үгтэй том толийг шохоорхох, хэдхэн мянган үгтэй жижиг толийг басамжлан голж байсан удаа цөөнгүй бий. Танд ч гэсэн энэ дутагдал байгаа биз дээ. Гэхдээ ийм зан гаргаж байгаа хүнд үнэн хэрэг дээрээ жижиг толины хэмжээний мэдлэг ч байдаггүй шүү дээ. Амьдрал дээр жижиг, дунд, том гэсэн гурван төрлийн толь бичиг байгаа. Би энэ нь сайн, тэр нь муу гэж ангилж ялгамааргүй байна. Харин танд дээр зөвлөж байсны дагуу өөрийн мэдлэгийн түвшинд тохирсон хялбаршуулсан ном уншиж байхдаа танд дээрх гурван толины аль нь хэрэгцээг чинь хангаж байна түүний дагуу толь бичгээ сонгон худалдаж ав гэж хэлмээр байна.
Гадаад хэл сурч байгаа хүний хувьд үгийн сонголт оновчтой (10 000-20 000 орчим үгтэй байхад тохиромжтой.), жишээ ихтэй толь тун хэрэгтэй юм уу даа гэсэн бодол надад төрдөг. Тийм ч учраас би өөрийн дээр дурдсан гурван толиндоо жишээ өгүүлбэр түлхүү оруулж өгөхийг эрмэлзсэн билээ. Иймэрхүү дунд гарын толийг чөлөөтэй ашиглаж үндсэн үгнүүдээ мэддэг болсон тохиолдолд англи, хятад зэрэг тухайн хэлний тайлбар толийг ашиглаж сурах нь маш чухал. Хэрвээ та тухайн хэл дээр тайлбар толь ашигладаг хэмжээнд хүрсэн бол таны гадаад хэлний мэдлэг нэлээд өндөр түвшинд очсоны хэмжүүр болох юм.
Намайг их сургуульд хятад хэл сурч байх үед кирилл үсэг дээрх “Хятад монгол толь бичиг” гэж бараг үгүй байлаа. Бид тэнхимийнхээ номын сангаас арав гаруй мянган үсэгтэй“新华字典”буюу “Шинэ хятад үсгийн толь бичгийг” картаар авч хэрэглэдэг байсан.
Би танхимд үзсэн сурах бичгийн хэмжээний мэдлэгтээ дулдуйдан “Шинэ хятад үсгийн толь бичгээ” ашиглан “Догшин салхи ширүүн бороо”, “Оу Ян Сюгийн түүх” зэрэг романыг уншиж эхлэсэн. Ингээд уйгагүй хичээл зүтгэл гарган уншсаны эцэст дөрөвдүгээр курс төгсөхдөө тайлбар толийг чөлөөтэй уншдаг болсон билээ. Тэгээд хатуу хавтастай “Шинэ хятад толь бичгээ” хуудас хуудсаараа салан унахаар болтол навсайлгаад эргүүлэн өгөхөд түүнийг харсан багш нар маань номондоо гамгүй хандлаа гэж зэмлэлгүй харин ч үнэхээр сайн ашигласан байна шүү гэж магтаж байж билээ. Та тайлбар толь уншихаар барьж авсан бол зүрхшээхийн хэрэг огт үгүй. Тоолж байгаад 200 орчим үг уншаад ойлгочихвол тэр толь бичгийг гартаа оруулахад тун дөхөм боллоо гэсэн үг.
Би хожим “Хятад монгол толь бичгийг” хэвлүүлэхээр зориг шулуудахдаа өөрийн хорь гаруй жил хятад хэлний орчуулагч хийж байхад өргөн тохиолдож байсан үгсийг түлхүү сонгон оруулъя амьдралд өргөн хэрэглэгддэг биш мэргэжлийн үг хэллэгийг орхиё гэсэн зарчмыг барьсан. Энэ толь бичиг хэвлэгдэн гарсаны дараа над руу нэг орчуулагч утсаар яриад “Таны зохиосон толь бичиг чинь миний шаардлагыг хангахгүй байна. Хайсан мэргэжлийн үг хэллэг тэр болгон олдохгүй юм байна шүү дээ.” гэж шүүмжилж байсан. Тэгэхэд би дотроо “Ийм хэмжээний толь бичгийн доторх үгсийг гартаа оруулсан хүн бол ч ингэж хэлэхгүйсэн дээ.” хэмээн тэр орчуулагчийг чамлаж байж билээ. Өөрөөр хэлбэл 20 000 орчим үндсэн үгтэй болчихсон хүн мэргэжлийн үг хэллэгийг бараг төлөв гадарлах хэмжээнд очно гэсэн санааг хэлэх гэсэн хэрэг.
Гадаад хэл сурч байгаа хүний хувьд үгийн сонголт оновчтой (10 000-20 000 орчим үгтэй байхад тохиромжтой.), жишээ ихтэй толь тун хэрэгтэй юм уу даа гэсэн бодол надад төрдөг. Тийм ч учраас би өөрийн дээр дурдсан гурван толиндоо жишээ өгүүлбэр түлхүү оруулж өгөхийг эрмэлзсэн билээ. Иймэрхүү дунд гарын толийг чөлөөтэй ашиглаж үндсэн үгнүүдээ мэддэг болсон тохиолдолд англи, хятад зэрэг тухайн хэлний тайлбар толийг ашиглаж сурах нь маш чухал. Хэрвээ та тухайн хэл дээр тайлбар толь ашигладаг хэмжээнд хүрсэн бол таны гадаад хэлний мэдлэг нэлээд өндөр түвшинд очсоны хэмжүүр болох юм.
Намайг их сургуульд хятад хэл сурч байх үед кирилл үсэг дээрх “Хятад монгол толь бичиг” гэж бараг үгүй байлаа. Бид тэнхимийнхээ номын сангаас арав гаруй мянган үсэгтэй“新华字典”буюу “Шинэ хятад үсгийн толь бичгийг” картаар авч хэрэглэдэг байсан.
Би танхимд үзсэн сурах бичгийн хэмжээний мэдлэгтээ дулдуйдан “Шинэ хятад үсгийн толь бичгээ” ашиглан “Догшин салхи ширүүн бороо”, “Оу Ян Сюгийн түүх” зэрэг романыг уншиж эхлэсэн. Ингээд уйгагүй хичээл зүтгэл гарган уншсаны эцэст дөрөвдүгээр курс төгсөхдөө тайлбар толийг чөлөөтэй уншдаг болсон билээ. Тэгээд хатуу хавтастай “Шинэ хятад толь бичгээ” хуудас хуудсаараа салан унахаар болтол навсайлгаад эргүүлэн өгөхөд түүнийг харсан багш нар маань номондоо гамгүй хандлаа гэж зэмлэлгүй харин ч үнэхээр сайн ашигласан байна шүү гэж магтаж байж билээ. Та тайлбар толь уншихаар барьж авсан бол зүрхшээхийн хэрэг огт үгүй. Тоолж байгаад 200 орчим үг уншаад ойлгочихвол тэр толь бичгийг гартаа оруулахад тун дөхөм боллоо гэсэн үг.
Би хожим “Хятад монгол толь бичгийг” хэвлүүлэхээр зориг шулуудахдаа өөрийн хорь гаруй жил хятад хэлний орчуулагч хийж байхад өргөн тохиолдож байсан үгсийг түлхүү сонгон оруулъя амьдралд өргөн хэрэглэгддэг биш мэргэжлийн үг хэллэгийг орхиё гэсэн зарчмыг барьсан. Энэ толь бичиг хэвлэгдэн гарсаны дараа над руу нэг орчуулагч утсаар яриад “Таны зохиосон толь бичиг чинь миний шаардлагыг хангахгүй байна. Хайсан мэргэжлийн үг хэллэг тэр болгон олдохгүй юм байна шүү дээ.” гэж шүүмжилж байсан. Тэгэхэд би дотроо “Ийм хэмжээний толь бичгийн доторх үгсийг гартаа оруулсан хүн бол ч ингэж хэлэхгүйсэн дээ.” хэмээн тэр орчуулагчийг чамлаж байж билээ. Өөрөөр хэлбэл 20 000 орчим үндсэн үгтэй болчихсон хүн мэргэжлийн үг хэллэгийг бараг төлөв гадарлах хэмжээнд очно гэсэн санааг хэлэх гэсэн хэрэг.
Comments
Post a Comment